คอลัมน์เศรษฐกิจคิดง่ายๆ

“การจัดการสินเชื่อ SMEs น่าจะเป็นเรื่องต่อไป”

นสพ.โพสต์ทูเดย์ วันจันทร์ที่ 19 พฤศจิกายน 2561

บทความข้อเขียนของผมวันนี้คิดขึ้นมาจากการมองเห็นพัฒนาการของเรื่องราวต่างๆ ที่ผ่านมา นับแต่เริ่มจากเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่ปลายปี  2554 จนมาถึงปัจจุบัน เพื่อที่จะนำไปสู่สิ่งที่คาดว่าน่าจะเกิดกับสินเชื่อ SMEs ในระยะต่อไปผิดถูกก็ลองคิดกันนะครับ

1.หลังน้ำท่วมใหญ่เราก็มีการเร่งกู้เพื่อนำเงินมาซ่อมสร้างสิ่งที่เสียหายจากน้ำท่วมใหญ่ในประเทศเรา จากที่บอกว่าเอาอยู่ ท่วม กทม.30 เซนติเมตร คงท่วมไม่เกิน 3 วัน ก็กลายเป็นเดือนและท่วมถึงคอหอย

2.เรามีโครงการรถคันแรก  บ้านหลังแรก มีการยื่นขอกู้เพื่อซื้อรถยนต์กันแบบว่าในช่วงเวลาของโครงการจำนวนบัญชีที่เปิดใหม่เกิน 3 ล้านบัญชี เรียกว่าคนขับรถไม่เป็นก็ยังมีหนี้รถคันแรก

3.จากนั้นเราก็มาพบว่า อ้าว … หนี้ครัวเรือนไทยพุ่งสูงขึ้น สูงขึ้น จนจะใกล้ 85% ของ GDP ถ้ายังเป็นแบบนี้ต่อไปจะย่ำแย่ในระยะยาว หันกลับมาอีกทีอ้าวหนี้ที่คนไปกู้สหกรณ์ออมทรัพย์ทะลุไปกว่า 1.7 ล้านล้านบาท ย้ำว่าล้านล้านบาทนะครับ อาชีพที่ไปกู้มากคือคุณครู แล้วคุณครูยังมีอีกก้อนที่ธนาคารของรัฐ จนถึงปี พ.ศ.นี้ เวลานี้ก็กำลังชำระสะสางกันไม่สะเด็ดน้ำ

4.สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ ของแบงก์ชาติเราทำการศึกษาหนี้ครัวเรือนไทยก็พบว่า  คนหนุ่มสาวเราเป็นหนี้เร็ว เป็นหนี้เยอะ อาการต่อมาคือเป็นหนี้นาน ยอดหนี้ไม่ลดลงตามระยะเวลา แบบว่าอายุ 55 ปีแล้วยังมีหนี้ก้อนใหญ่ คำว่าแก่ก่อนรวย เกษียณแล้วมีหนี้ติดปลายนวมแล้วจะอยู่กันอย่างไรขณะที่คนให้กู้ก็มีโปรโมชั่น0% กู้ง่ายได้ไว เที่ยวก่อนผ่อนทีหลัง รูดปรื๊ดๆ  จะซื้อสุนัขฝรั่งมาเลี้ยงก็ยังมีผ่อน0%หกงวดแถมอาหารเม็ดอีก6 กระสอบ เป็นต้น ตัวเลขเวลานั้นคือคนเป็นหนี้ 100 คน มีอยู่ 16 คน ที่มีอย่างน้อยหนึ่งบัญชีที่ค้างเกิน 90 วัน และได้รับเกียรติเป็นNPL

5.ไตรมาสสามปี 2560 มีการออกมาตรการจัดการกับการก่อหนี้บัตรเครดิต สินเชื่อบุคคล โดยอิงกับรายได้ ใครมีรายได้ต่ำกว่าจำนวนที่กำหนดจะได้บัตรได้ไม่เกินกี่ใบ มีหนี้สินเชื่อส่วนบุคคลได้เพียง 1.5 เท่าของรายได้ และจำกัดจำนวนบัญชีสินเชื่อ พร้อมกับขอร้องแบบเสียงคำรามการโฆษณากระตุ้นการก่อหนี้ให้เพลาๆ ลงมา

6.พ้นจาก 5 ปี หลังการก่อหนี้รถยนต์คันแรก หนี้ครัวเรือนก็เติบโตชะลอลงมาวิ่งช้าลงตัวเลขGDPเพิ่มมากขึ้นสัดส่วนหนี้ครัวเรือนต่อ GDP ก็ลดระดับลงมาต่ำกว่า 80% แต่ผู้คนก็บ่นกันว่าสภาพคล่องไม่ดีเพราะรายได้พอได้รับมาแล้วก็ต้องจ่ายหนี้ที่มารอหน้าบ้านทุกเดือน อาการเศรษฐีเงินแว็บตอนต้นเดือนเป็นกันทุกที่ไม่เชื่อก็ถามคนแถวสีลม สาทร อโศก พระรามสาม พระรามสี่ พระรามเก้า

7.และแล้วที่กลัวกันก็มาถึงคือสินเชื่อที่อยู่อาศัยประเภทบ้านเดี่ยวพื้นราบ  คอนโดแนวสูง แนวรถไฟฟ้า สร้างกันเยอะ สร้างกันแม้ในต่างจังหวัด กำไรของธุรกิจอสังหาฯ ในตลาดหลักทรัพย์ออกมาสวยสดงดงาม นานๆ ไปคนก็เริ่มสงสัยว่าจะหาใครมาอยู่กัน ดอกเบี้ยเงินฝากก็ต่ำ  มีคนย้ายเงินฝากมาซื้อคอนโดปล่อยเช่า กะเอาค่าเช่าจ่ายค่าผ่อน แรกๆ ก็ดีตอนหลังหาคนมาเช่าได้หรือไม่ก็ไม่รู้ การลงทุนมีความเสี่ยงผู้ลงทุนควรศึกษาข้อมูลก่อนการตัดสินใจ ไม่รู้อ่านกันซึมเข้าไปในรอยหยักของสมองไหม แต่กัดฟันทำไปเพราะดอกเบี้ยเงินฝากมันต่ำจริงๆ จนทนไม่ได้  ทีนี้เรื่องเงินทอนจากการให้กู้ กู้เกิน 100% LTV สารพัดกลเกมส์ที่งัดมาก็ปะทุ โฆษณาลง FB โชว์เช็ค โชว์เงินว่าทอนจริง คนของแบงก์ชาติคงจะมาเห็นด้วยแหละครับ งานก็เข้าสิ ทั้งวิจัย ทั้งหาข้อมูล big data and big story ก็มากันจนต้องออกมาเป็นมาตรการคุมการให้กู้บ้านหลังที่สอง หลังที่สาม หุ้นกลุ่มอสังหาฯ ก็ตกลงมา จะยังไงต่อก็รอชมกันต่อไป

8.จากนิยามใหม่ของ  SMEs เราพบว่ามีอยู่ประมาณ 2.5 ล้านราย เป็น Micro SMEs คนตัวจิ๋วที่มีรายได้ไม่เกิน 1.8 ล้านบาท/ปี เขาเหล่านั้นกู้เงินยาก หลักประกันไม่มี ขายของดีไหม ที่ขายดีก็หนีการจัดเก็บภาษีหรือไม่ พ่อค้าแม่ค้าใน FB.ในอินสตาแกรม จะทำอย่างไร ทางแบงก์ชาติก็มีแนวทางผลักดัน การให้กู้โดยอิงข้อมูลหรือ Information based lending แต่บรรดากฎหมายไทยก็ไม่เคยรู้จักคำว่าดิจิทัล เออะเอาบัตรประชาชน ทะเบียนบ้าน Statement หรือบุ๊กแบงก์ถ่ายสำเนารับรองสำเนา eKYC ไม่รู้จัก ไม่มีในระเบียบ คืออาการแบบว่า ทำเอกสารท่องเที่ยวจะไปดวงจันทร์  แต่ในมือคือตั๋วรถ บขส.ไปบางแสน นักรบ Powerpoint เพียบไปหมด คนไม่เคยรบออกมาพูด ไอ้คนที่รู้จริงก็เงียบเพราะเบื่อ

กลับมาที่ SMEs ผมเองเชื่อว่าอีกไม่นานเราๆ ท่านๆ น่าจะได้เห็นของขวัญในด้านการส่งเสริม สนับสนุน ลด ละ เลิก กฎกติกาที่คิดกันมาตั้งแต่ปี 2540 ที่กลัวความเสี่ยงสุดขอบฟ้า เพราะถ้าไม่ทำ แล้ว Platform หรือ Tech.Fin จากปักกิ่ง หางโจว เซี่ยงไฮ้ หรือจากสิงคโปร์ คงพาเหรดเข้ามากวาดเรียบ  วันนี้หน้าตา SMEs เรามีตั้งแต่บ้านๆ ในเมือง ใน กทม. ในโลกดิจิทัล Start Up ข้างถนน ร้านเล็กร้านน้อย พวกเขาคือไทยทั้งสิ้น จะปรับตัวทันไม่ทันกับโครงสร้างการค้าขายที่เปลี่ยนไปหรือไม่ ต้องลงมา ช่วยเขา เพราะเขาแบกหนี้ แบกคนงาน ไว้มากมาย ประเทศชาติจะอยู่กันไม่เกิน สิบยี่สิบตระกูลที่ทำหมดตั้งแต่รถไฟความ เร็วสูงจนถึงอาหารตามสั่งหรืออย่างไร

ทั้งหมดคือที่เห็นจากเลนส์แว่นตาผู้เขียนครับ

คอลัมน์เศรษฐกิจคิดง่ายๆ

‘ฟังจนได้ยิน’ ยุคใหม่การทำนโยบาย

นสพ.โพสต์ทูเดย์ วันจันทร์ที่ 12 พฤศจิกายน 2561

สิ่งที่ผมใคร่สื่อสารเพื่อเชื้อเชิญให้ท่านผู้อ่านช่วยกันคิดช่วยกันวิพากษ์วิจารณ์ ช่วยกันออกความเห็นในเรื่องที่ทางการได้ตัดสินใจออกมาตรการมาบังคับใช้กับผู้คนที่เกี่ยวข้องและอยู่ในระบบของการซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ สถาบันการเงินผู้ให้กู้เงินแก่ลูกค้าไปซื้ออสังหาริมทรัพย์เพื่อการอยู่อาศัย (หรือเพื่อการลงทุน)แล้วแต่กรณีนั้น

เป็นระยะเวลาหนึ่งแล้วที่ทางการโดยธนาคารกลางได้ออกมาให้ข้อมูลผ่านงานวิจัย ผ่านการสื่อสารทางนโยบาย  การให้ข้อมูลด้วยความเป็นห่วงเรื่องของหนี้เสีย หนี้ที่มีปัญหา และการก่อหนี้ที่อาจจะมองได้ว่าเกินตัว เกินกำลัง ผิดวัตถุประสงค์  และสถาบันการเงินให้เงินกู้แบบบิดเบี้ยวไปจากความมุ่งหมาย จากนั้นก็เข้าสู่การปรึกษาหารือ ฟังเหตุและผล แยกแยะข้ออ้างกับความเป็นจริงมีการถามไถ่คนในแวดวงธุรกิจสุดท้ายก็ตัดสินใจออกมาตรการบังคับใช้แน่นอนว่าไม่มีใครได้หมดหรือเสียไปทั้งหมดหากแต่มันจะเดินไปได้ผลของการฟังกันจึงออกมาเป็นดังนี้

มีการปรับเกณฑ์คุมสินเชื่อเพื่อที่อยู่อาศัย สรุปดังนี้
          1. เลื่อนบังคับใช้เป็นวันที่ 1 เม.ย. 2562 และยกเว้นกรณีที่ทำสัญญาจะซื้อจะขายหรือผ่อนดาวน์ก่อนวันที่ 15 ต.ค. 2561
          2.ปรับเกณฑ์การวางดาวน์ขั้นต่ำ2.1 กำหนดเป็น 10% สำหรับที่อยู่อาศัยราคาน้อยกว่า 10 ล้านบาท และเป็นสัญญาที่ 2 ที่ผ่อนสัญญาแรกเกิน 3 ปีขึ้นไป
          2.2 กำหนดเป็น  20% สำหรับที่อยู่อาศัยราคาน้อยกว่า 10 ล้านบาท ซึ่งเป็นสัญญาที่ 2 และผ่อนสัญญาแรกไม่ถึง 3 ปี หรือที่อยู่อาศัยราคามากกว่า 10 ล้านบาท ที่เป็นสัญญาที่ 1 และ 2
          2.3 ปรับการวางเงินดาวน์ เป็น 30% สำหรับที่อยู่อาศัยสัญญาที่ 3 ขึ้นไปทุกระดับราคา
          เมื่อเทียบกับร่างเกณฑ์ที่จะประกาศก่อนหน้านี้ ซึ่งมีการปรึกษาหารือกันพบว่ามีประเด็นที่เป็นบวกมากขึ้นคือ
          (+) ยกเว้นกรณีที่ทำสัญญาจะซื้อจะขายหรือผ่อนดาวน์ก่อนวันที่ 15 ต.ค. 2561 เพราะว่าจะไม่กระทบกับส่วนที่ขายไปแล้ว (หรือ Backlog ของ Developer) ตามที่อ้างและขอกันมาโดยตลอด
          (+) ประเด็นการเรียกเก็บเงินดาวน์ขั้นต่ำ 10% สำหรับราคาที่อยู่อาศัยน้อยกว่า 10 ล้านบาท สัญญาที่ 2 ที่ผ่อนสัญญาแรก 3 ปีขึ้นไป (จากก่อนหน้านี้ที่ 20%) ถือว่าเป็นทางออกที่สวย

ส่วนประเด็นลบที่ผิดไปจากเดิมและผิดคาดกับที่ใครๆ คาดไว้ก็คือ
          (-) การเลื่อนบังคับใช้จากเดิมไปเพียง 3 เดือน จากที่ต้องการว่าจะเป็นไตรมาส 2 ของปีหน้ามาเป็นเดือน เม.ย.ของปีหน้าแทนตลาด คือ เร็วกว่าที่คิดกัน ต่อรองกัน อีกเรื่องที่เป็นมุมทางด้านลบ คือ
          (-) สัญญาที่ 3 ให้เรียกเก็บดาวน์ขั้นต่ำถึง 30% อันนี้ชัดเจนว่าป้องกันการเก็งกำไรแน่นอน

สรุปได้ว่า การออกมาตรการที่จะส่งผลลบต่อภาคอสังหาริมทรัพย์ในวงกว้างก็จริงอยู่ แต่ก็ได้ผ่อนคลายลงจากที่ร่างประกาศและปรึกษากันไว้ก่อนหน้านี้

สิ่งที่น่าจะเกิด คือ ในช่วงที่เหลือของปี 2561 นี้ คาดว่าจะเห็นการเร่งขายและเร่งโอนของผู้ประกอบการก่อนการบังคับใช้อย่างแน่นอน

ขณะที่ปี 2562 คาดได้ว่าภาคอสังหาริมทรัพย์จะได้รับผลกระทบในทางลบในเรื่องของการระบายสต๊อกบ้านและคอนโดที่ช้าลง และยอด Presales ที่อาจจะลดลง

ดังนั้น ผู้ที่ได้รับผลกระทบมากที่สุดคือ Developer ที่มีสต๊อกเยอะ และเน้นธุรกิจในด้านคอนโดมิเนียมส่วนผู้ที่ได้รับผลกระทบจำกัดจะเป็น Developer ที่เน้นธุรกิจที่อยู่อาศัยแนวราบ และเป็นการซื้อเพื่ออยู่อาศัยจริงที่เรียกว่า Real Demand

ยุคใหม่ของการทำนโยบาย ฟังจนได้ยินแล้วจึงตัดสินใจ ไม่มีใครได้หมด  หรือเสียไปหมด คงพอรับกันได้แล้วนะครับ  เรื่องที่จะแซะกันก็เก็บไว้ใช้กับมาตรการครั้งต่อไปดีกว่านะครับผม… ขอบคุณครับ

คอลัมน์เศรษฐกิจคิดง่ายๆ

“Ease of Doing business ธนาคารโลกที่ควรสนใจ”

นสพ.โพสต์ทูเดย์ วันจันทร์ที่ 5 พฤศจิกายน 2561

เมื่อปลายเดือน ต.ค. 2561 ที่ผ่านมา ธนาคารโลกได้เผยแพร่รายงาน ฉบับหนึ่ง ซึ่งมีผลกระทบต่อประเทศในโลกกว่า 190 ประเทศ ที่ถูกประเมิน ถูกวัด ถูกเปรียบเทียบว่าในแต่ละปีนั้นใคร ประเทศใด ทำได้ดีขึ้นกว่ากัน  ดีขึ้นในด้านไหน อยู่ในอันดับที่เท่าไร คำถามที่สำคัญ ที่เราต้องให้ความสนใจคือ ธนาคารโลกต้องการวัดอะไรผ่านตัวแปรปัจจัยต่างๆ

คำตอบ คือ เขาต้องการวัดความยากความง่ายในการทำธุรกิจในประเทศต่างๆ ว่า หากใครสักคนไม่ว่าต่างชาติหรือคนในประเทศนั้นจะ

ทำธุรกิจ ก่อตั้งกิจการ ระดมทุนจากผู้ถือหุ้น ขอใบอนุญาตติดตั้งน้ำ  ไฟ โทรศัพท์ ยื่นขอใบอนุญาตก่อสร้าง ใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน การนำเข้าส่งออกง่ายหรือยากใบอนุญาตหรือใบรับรองอาหารและยาการจัดทำรายงานผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม การจัดเก็บภาษีมีความลึกความกว้างประมาณไหน  มีอัตราการจัดเก็บที่สามารถบริหารอย่างมีประสิทธิภาพหรือเปล่า

แน่นอนว่าต้องมีเรื่องการหาแหล่งเงินทุนด้วยการขอสินเชื่อ มันมีข้อมูลมากพอไหมในระบบเครดิตบูโรมีกฎหมายรองรับหลักประกันทางธุรกิจที่หลากหลาย  เชื่อถือได้หรือไม่ มีการให้บริการแบบไม่ใช้กระดาษ มายื่นมาแสดงด้วยตนเอง  สามารถทำผ่านระบบคอมพิวเตอร์  ระบบอินเทอร์เน็ตหรือที่เราเข้าใจในเวลานี้คือให้บริการแบบดิจิทัลนั่นเอง

ในส่วนท้ายเขาจะวัดเรื่องในกรณีที่กิจการมีปัญหา กระบวนการทางศาล ทางคดีความทำได้รวดเร็วหรือไม่ การยึดทรัพย์บังคับคดีเร็วไหม การแก้ไขฟื้นฟูกิจการทำได้รวดเร็วไหม

คนทำธุรกิจล้ม ได้ แต่ลุกขึ้นได้เร็ว สามารถไปต่อได้ เจ้าหนี้เสียหายก็ได้รับคืนในอัตราสูง  และถ้าเราเป็นผู้ถือหุ้นรายย่อย หรือเป็นเสียง ส่วนน้อย  กฎหมายได้รองรับสิทธิในการเป็นเสียงส่วนน้อยที่เจ้าของกิจการหรือผู้ถือหุ้นใหญ่ต้องรับฟังเป็นต้น

จะเห็นได้ว่ารายงานดังกล่าวเป็นการวัดและประเมินสิ่งที่ระบบเศรษฐกิจ  ภาคราชการ  กฎหมาย  กฎระเบียบ และการทำงานของภาครัฐกระทำ หรือปฏิบัติต่อกิจการต่างๆ ที่ก่อตั้งส่วนใหญ่คือเอกชนว่ามีการอำนวยความสะดวกไหม ถ้าเอกชนจะทำธุรกิจ หรือสร้างแต่ปัญหา สร้างแต่อุปสรรค ไม่ทำแบบที่โลกเขาทำกัน และสิ่งที่กำหนดให้เอกชน ทำ เจ้าของธุรกิจทำนั้นมันมีตั้งแต่เริ่มต้น จนจบชีวิตของธุรกิจนั่นเอง เรียกว่าครบวงจรกันเลยทีเดียว

รายงานฉบับล่าสุดพบว่าประเทศไทยถูกประเมินอยู่ในอันดับที่27 หรืออยู่ในประเทศ 30 ประเทศแรกที่มีความยากง่ายในการประกอบธุรกิจจากจำนวนมากกว่า 190 กว่าประเทศ

เราจึงควรภาคภูมิใจและตบมือให้กับหน่วยงานภาครัฐโดยเฉพาะ สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) ที่เป็นแม่งานหลักในการประสานงาน ผลักดันงาน สร้างกลไกการขับเคลื่อน ให้เกิดกับหน่วยงานต่างๆ

มิฉะนั้นมันก็จะเข้าสู่วงจรแห่งการต่อต้านการสร้างแรงเฉื่อยและการไม่ร่วมมือภายใต้ความมุ่งมั่นของรัฐบาลที่เอาจริงเอาจังลงมากำกับบทบาทจี้บี้ตั้งเป้าตรวจการบ้านอย่างหนักอย่างบ่อยประเทศเราจึงมาได้ถึงตรงนี้ และคงจะเดินต่อไปอีก  เพราะทุกประเทศต่างก็พัฒนาอย่างไม่หยุดยั้งไม่มีใครรอใคร

สิ่งที่ผู้เขียนกังวลใจคือ คณะที่จะมารับไม้ต่อ คณะที่มาขออาสารับทำงานเพื่อบ้านเพื่อเมืองเรา จะทำได้ดีขนาดไหน เข้าใจไหมว่ามันสำคัญ เข้าใจไหมว่าประเทศต้องถูกประเมิน และธุรกิจต้องการความสะดวกที่รอบคอบรัดกุมโปร่งใสในการทำงาน

แต่ที่ผมเห็นพวกเขากำลังดำเนินการกันอยู่มันมีแต่ วาทกรรม คุณแย่ ข้าทำได้ดีกว่า ดีแต่พูด ไม่เห็นรูปธรรมที่จับต้องได้  คิดแต่จะรื้อรัฐธรรมนูญ  เอาแต่จะจัดสรรอำนาจราชศักดิ์กัน พอมีเรื่องตูมตามขึ้นมาหรือพอมีคนเสียชีวิตจากเหตุทางการเมือง ก็ปัดว่าข้าไม่เกี่ยวคนอื่นทำ  มันจะมีใครบ้างหนอในอนาคต ในปีหน้าที่จะเข้าอกเข้าใจว่าโลกมันหมุนไวกว่าที่คิด  เพียงรายงานประเมินฉบับเดียวมันส่งพลังให้เกิดการ

เปลี่ยนแปลงในกระบวนการให้บริการจากฝั่งภาครัฐได้ถึงขนาดนี้ขนาดที่ทำให้ประเทศไทยต้องถีบตัวเองไปอยู่ในกลุ่ม 30 ประเทศแรกของโลกเลยทีเดียว